Welke effecten heeft de handelsoorlog die Trump heeft ontketend op logistiek en industrieel vastgoed in Nederland? We vroegen het Dilas-bestuurslid Tim Beckmann en Jan Fransoo, hoogleraar Operationeel en Logistiek Management aan de universiteit van Tilburg. “Er blijft behoefte aan infrastructuur. Dat verandert niet.”  

“Een handelsoorlog verandert niets aan de behoefte van de Nederlandse en Europese markt aan producten”, stelt Beckmann. “En dus ook niet direct aan de benodigde infrastructuur die wij als vastgoedontwikkelaars leveren. Er verandert hooguit iets aan de oorsprong van de producten omdat deze eerder gesourced worden uit landen waar de EU een minder hoog handelstarief bij heeft. Het kan wel zo zijn dat, als gevolg van andere handelsrelaties, goederen op een andere manier binnenkomen of in een andere samenstelling. Alleen de totale stroom verandert niet. En dus blijf je logistieke en industriële infrastructuur, die wij als Dilas-leden ontwikkelen, nodig hebben.”

Veiligheidsvoorraden aanleggen

Fransoo ziet in essentie twee effecten. “Op korte termijn leggen leveranciers veiligheidsvoorraden aan waardoor de bezettingsgraden in magazijnen omhooggaan.” Beckmann ziet dat effect ook, maar verwacht dat dat niet leidt tot een structurele hogere vraag naar logistieke en industriële gebouwen. “Omdat die veiligheidsvoorraden van tijdelijke aard zijn.” Daar is Fransoo het met hem eens. Maar hij constateert wel dat langdurige onzekerheid (effect twee) door kan werken in de reële economie. “Trump is nu twee maanden aan het jojoën met handelstarieven. Je ziet dat China en de VS de handelstarieven alweer naar beneden hebben gebracht. Maar mocht er een scenario optreden waarbij de EU, de VS en China blijvend hogere tarieven hebben, dan kan dat op lange termijn leiden tot minder investeringsbereidheid. En dus ook tot een lagere investeringsbereidheid in industrieel en logistiek vastgoed.”

Investeringen met een lange horizon

“Maar zover zijn we nog lang niet”, reageert Beckmann. “Let wel, ik zeg niet dat dergelijke onzekerheid niet leidt tot nadelige effecten op de economie, maar wij zijn actief in het bouwen van infrastructuur. Dat is infrastructuur waarbij je kijkt naar investeringen met een lange horizon. Denk zomaar aan twintig à dertig jaar. Dergelijke ontwikkelingsprojecten zijn niet afhankelijk van een handelsoorlog die tot nu toe twee maanden duurt. Om een vergelijking te maken: het wegennetwerk verandert niet als gevolg van het feit dat er meer of minder Chinese of Duitse auto’s worden verkocht.”

Spel van specialismes

Wel zouden bedrijven, als gevolg van geopolitieke spanningen en zo’n handelsoorlog, dichterbij kunnen gaan sourcen. Beckmann: “Dan heb je wellicht wat minder opslag in de haven nodig. Maar gezien het feit dat de handelsblokken al de-escalerend optreden, verwacht ik dit niet.” Hij vervolgt: “We hebben het spel van specialismes verdeeld over de wereld. Je sourcet daar waar je het beste je materialen en goederen kunt sourcen. Op basis van de vraag van de consument die voor de beste en goedkoopste optie gaat. We hebben de wereld verbonden met logistieke, fysieke stromen. Ook die insteek verandert niet door een handelsoorlog. Je gaat hooguit kijken of je niet in de andere gebieden kunt inkopen.”

Meer werk voor logistieke dienstverleners

“Hoe meer onzekerheid er is, hoe meer werk de logistieke dienstverleners hebben”, zegt Fransoo. “Aan opslagcapaciteit waar ze moeten gaan bufferen. Dat alleen al betekent meer transport. Maar als gevolg van een handelsoorlog worden logistieke stromen afgebogen en staan containers op een verkeerde plaats. Dat zag je tijdens de coronaperiode in extreme mate en nu ook. Kortom, als er onzekerheid is, dan moeten er veel meer onbalans in handelsstromen opgelost worden. En dat is goed voor de logistieke sector. Immers, er moeten dan meer handelingen plaatsvinden.”

Gaat EU maatregelen nemen?

De hoogleraar constateert dat de handelsoorlog vooral woedt tussen de VS en China. “Wij ervaren in de Europese Unie dus vooral secundaire effecten. De exporten van China naar de VS gingen naar vrijwel nul, waarna exporten naar andere werelddelen omhooggingen. Daar dalen de prijzen van goederen dan enorm. Als EU duiden we dat als dumping, waarmee China concurreert met ons bedrijfsleven. Daarbij is het de vraag of de EU daar weer maatregelen tegen gaat nemen.”

Driehoeksrelaties

“Stel, de VS trekken zich onder het motto America first terug uit de wereldhandel”, zegt Fransoo. “Dat gaan ze niet doen, want dan raken ze hun eigen bedrijfsleven. Maar stel… In essentie is dan de wereldhandel als geheel kleiner. Echter, dat terugtrekken kan helemaal niet. Je hebt namelijk allerlei driehoeksrelaties tussen China, de VS en de EU in die wereldhandel. Daarbij gaan originele grondstoffen naar een ander land om daar bewerkt te worden tot een halffabricaat. Daarna vindt elders de assemblage van het eindproduct plaats. Om vervolgens verkocht te worden in weer een land.”  

Verbanden zijn niet zomaar door te knippen

Logistieke stromen vinden zo hun weg wereldwijd, zegt Fransoo. “Als een rivier die meandert. Je kunt dit soort dwarsverbanden niet zomaar verbreken. Een deel van het hout voor meubels in de VS komt oorspronkelijk uit de VS, maar wordt in China tot meubels gemaakt. Ook omdat er in de VS geen arbeidsmigranten zijn die wellicht meubels zouden kunnen gaan maken. Die meubels gaan vervolgens terug naar de VS. Er zijn miljoenen van dat soort verbanden. Die knip je niet even zomaar door. Het is wel zo dat de spelers in dat spel even afwachten hoe de hazen gaan lopen. En voorsorteren op effecten waar mogelijk. Dat is precies wat er nu aan de hand is.”