Henk de Hartog van E Regie

“Het meeste werk is het besef van de ondernemer dat ze zelf de regie hebben.”

Voor bedrijvenparken ligt de toekomst van energievoorziening volgens Henk de Hartog in de eigen regie. Niet de energiemaatschappij laten bepalen waar je energie vandaan haalt en niet wachten op maatregelen van de overheid, maar om je heen kijken en gebruik maken van wat er al is. Digital Energy Twin, waarbij een virtuele omgeving de basis is voor de realisatie van de werkelijke omgeving, kan dat ondersteunen. De situatie van bedrijvenpark Medel is bovendien een goed voorbeeld van hoe een probleemsituatie kan worden benut om het helemaal anders te doen.

Henk de Hartog begon zijn presentatie met de constatering dat we nog maar aan het begin staan van de energietransitie en dat het daarom nu het juiste moment is om het heft in eigen hand te nemen. “We werken vanuit de burger en ondernemer en lopen vooruit op de energiewet. Zo kunnen we ervoor zorgen dat niet de buitenlandse investeerders met onze resultaten aan de haal gaan, maar dat we zelf van het systeem profiteren.”

De Hartog doorbreekt het ingesleten denken dat de grote partijen in de energiemarkt eigenaar zijn van de gegevens die bedrijven en particulieren met hun slimme meters genereren. “De data die uit jouw slimme meter komt, is van jou. Niet van de energiemaatschappij of de overheid. Maar de overheid slaapt om die consument te beschermen, dus daar kunnen we niet op rekenen. We moeten zelf in actie komen, waarbij we zelf de regie gaan nemen in de energie die we zelf opwekken.”

In de aanpak van De Hartog begint dat met bewustwording van de gebruikers van hun eigen positie in de energiemarkt. ‘Het meeste werk is het besef van de ondernemer dat ze zelf de regie hebben. Je kunt als ondernemers met elkaar een eigen markt creëren.’ Daarvoor is inzicht in de markt nodig. “Dat doen we met onze eigen data over wat we lokaal opwekken en verbruiken. We kunnen ook inzichtelijk maken wat onze eigendom en zeggenschap zijn. Door samenwerking en onderlinge verbindingen aan te gaan, creëren we onze eigen marktplaats.”

De organisatie van deze marktplaats, de eigen lokale energiemarkt, kan worden ondergebracht in een coöperatie. Leden leggen een bepaald bedrag in en hebben ieder, zowel de particulier als het bedrijf, één stem in de democratische besluitvorming. Zo’n coöperatie functioneert in de regio Midden Betuwe. “De coöperatie is daar de rechtspersoon voor de collectieve opbrengsten. Die opbrengsten kunnen worden verdeeld onder de leden, maar er kan ook voor worden gekozen om die naar maatschappelijke projecten in de eigen dorpen te laten gaan.”

Bij nieuw te ontwikkelen plannen, waaronder bedrijvenparken, is er geen bestaande data uit slimme meters en dergelijke. Om toch een beeld te kunnen vormen van die toekomstige situatie, heeft E regie de Digital Energy Twin voor bedrijvenparken ontwikkeld. Het is een virtueel industriegebied dat is gebaseerd op data van bestaande, vergelijkbare situaties. “Die data verwerken we tot een model. Daarmee kunnen we de hele cyclus van opwekken, opslaan, gebruik tot data verzamelen en bijsturen simuleren.”

De virtuele energymatch – de afstemming van opwekken en gebruik van energie – kan ook worden uitgebreid tot een waardenetwerk. Voor de ontwikkeling van een nieuw bedrijvenpark worden dan ook waardestromen voor producten, diensten en financiën meegenomen. Dit sluit goed aan bij de BIM-methode. “Dan krijg je dezelfde processen als bij een bouwproject. Je kunt vooraf de processen in de hele keten beschikbaar en inzichtelijk maken.”

Om ondernemers en bewoners in deze denkwijze mee te krijgen, heeft E regie op basis van openbare data een game ontwikkeld. “Het is een toegankelijke manier om inzicht te geven in wat het kan opleveren. We willen laten zien dat je met een virtuele werkelijkheid de kansen voor iedereen zichtbaar kunt maken.”

E regie is ook betrokken bij de ontwikkeling van bedrijvenpark Medel. De situatie is exemplarisch voor de problematiek waar plannen voor andere bedrijvenparken mee worden geconfronteerd. Ook de ontwikkelaar van Medel kreeg van Liander te horen dat de netbeheerder wel aansluitingen op het netwerk kan maken, maar dat het nog maanden tot jaren kan duren voordat er ook elektriciteit op geleverd kan worden.

“Er is toen gezocht naar oplossingen door onder andere in kaart te brengen wat er op dit moment al aanwezig is aan windturbines, zonneparken en hoofdkabels. Het blijkt dat op die bestaande infrastructuur al veel mogelijk is.”

“Op dit moment zijn we bezig om real time data op te halen van dertig ondernemers om een goed beeld te krijgen, zodat we kunnen bepalen wat de hele energievoorziening inhoudt. Een bestaand windmolenpark en zonnepark in de buurt zijn kansen. De kabelstructuur kan worden verzwaard. Die gaat naar het hoogspanningsstation. Wij willen op een punt daarvan de energie gaan oppakken.”

Technisch is het mogelijk, maar daarmee is het nog niet geregeld. Zowel de ondernemers als de netbeheerder moeten mee willen doen. “De netbeheerder moet wel meewerken. Daarvoor moeten we de juiste mensen aan tafel krijgen. We moeten Liander onder andere ervan overtuigen dat er geen risico’s aan zitten. Dat kan door het in de virtuele omgeving te laten werken.”

“Bij interviews met ondernemers werd gewezen op kleinschalige lokale oplossing waar ze zelf aan kunnen bijdragen, bijvoorbeeld door gezamenlijk gebruik te maken van de energieopwekking van zonnepanelen op de daken. Het was voor deze ondernemers een verrassing dat dit mogelijk is.”

Het is een goed voorbeeld dat de toekomst voor industriegebieden in Nederland bestaat uit eigen energievoorziening. “Het gaat hier om een park van 50 hectare met 8 kavels. Toen we wisten dat er voorlopig geen elektriciteit geleverd kon worden, hadden we kunnen kiezen voor uitstel of afstel van de ontwikkeling. Maar we hebben juist een stap voorwaarts gezet. We hebben de kavels in de markt gezet met de mededeling: er is geen stroom. De kavels werden toch gekocht. Toen zaten we met elkaar natuurlijk wel met een probleem. Maar we maakten een omslag in denken en beseften twintig maanden later dat we bezig waren met de toekomst.”

De aanpak bij de ontwikkeling van Medel heeft bij E Regie ook tot nieuwe inzichten geleid. “Allereerst was er het besef: het gaat niet langer zo, we lopen vast. Dat schakelde om naar kansen. Je kunt met grote oppervlaktes en veel deelnemers geld investeren. Pioniers hebben bewezen dat het kan. Het belangrijkste: Niemand kan het alleen. Netbeheerders, databeheerders, batterijproducenten en afnemers moeten met elkaar de kansen zien. Ga met elkaar de nieuwe tijd aan.”