DILAS verwelkomt de recente stap van TenneT om met tijdsduurgebonden transportrechten (TDTR) maar liefst 9,1 gigawatt aan capaciteit beschikbaar te stellen aan partijen op de wachtlijst. Hiermee wordt de potentie van het ‘beter benutten’ van het elektriciteitsnet concreet gemaakt. Een grote stap vooruit, die precies de kant opgaat die nodig is: slimmer omgaan met de bestaande infrastructuur in plaats van uitsluitend inzetten op verzwaring van het net.
Een fundamenteel andere manier van netgebruik
Door de energietransitie verandert niet alleen de bron van onze elektriciteit, maar ook de manier waarop we het net gebruiken. Waar het net vroeger gebaseerd was op centrale opwekking (zoals kolen- of gascentrales) en relatief gespreid verbruik over het etmaal, zien we nu een groeiende dominantie van gedecentraliseerde opwekking en gelijktijdig verbruik. Denk aan zonne-energie die massaal tegelijk wordt teruggeleverd, en aan piekmomenten door warmtepompen, laadpalen en elektrische productieprocessen.
Wat vaak over het hoofd wordt gezien: de totale elektriciteitsconsumptie in Nederland is de afgelopen jaren nauwelijks toegenomen – in sommige jaren is er zelfs sprake van een lichte daling (bron: CBS, CLO). Dit betekent dat er in absolute zin voldoende capaciteit op het net zou moeten zijn. De huidige problemen met netcongestie worden dus niet veroorzaakt door méér verbruik, maar door een veranderd patroon van gebruik: minder gespreid, meer piekbelasting.
Als er sprake is van pieken, betekent dit automatisch dat er ook momenten zijn waarop het net onderbenut is. Precies die momenten worden nu beter toegankelijk gemaakt met contractvormen als TDTR. Een belangrijk instrument dus om de beschikbare ruimte op het net daadwerkelijk te benutten.
Pieken afvlakken in plaats van eindeloos verzwaren
Juist daarom is het goed dat TenneT inzet op mechanismen zoals TDTR. Door het recht op netgebruik te koppelen aan specifieke uren in plaats van aan een permanent recht op transport, wordt flexibiliteit beloond. Wie het net buiten de piekuren wil gebruiken, krijgt ruimte. Dit is niet alleen technisch slim, maar ook economisch verantwoord: verzwaring van het net is duur, tijdrovend en vaak ruimtelijk lastig.
Batterijen en andere vormen van energieopslag spelen hierin een cruciale rol. Ze stellen gebruikers in staat om verbruik of levering in de tijd te verschuiven, en helpen zo om het net te balanceren. Daarnaast dragen ze bij aan een regionaal georiënteerde energiemarkt, waarin lokaal opgewekte energie ook lokaal wordt gebruikt. Daarmee maken we het net flexibeler en toekomstbestendiger.
Grootschalige gebouwen als energiemotor
Een cruciale rol is hierin weggelegd voor grootschalige (logistieke) gebouwen. Deze objecten kunnen uitgroeien tot decentrale energiehubs van de toekomst. Ze beschikken over grote, daken die uitermate geschikt zijn voor zonnepanelen, bieden voldoende ruimte voor batterijopslag en kunnen worden ingericht met laadpleinen voor elektrische logistiek of mobiliteit.
De eerste voorbeelden bestaan al: gebouwen die niet alleen hun eigen energie opwekken en opslaan, maar ook energie delen met de omgeving in lokale collectieven. Dit zijn geen toekomstbeelden meer – het is techniek van vandaag die vraagt om netcapaciteit, contractvormen zoals TDTR, en beleidsmatige ruimte om op te schalen.
Niet alleen op het hoogspanningsnet
Het is belangrijk te onderstrepen dat dit een maatregel is van de beheerder van het landelijke hoogspanningsnet. DILAS pleit ervoor dat ook op het middenspanningsnet – waar veel bedrijven en bedrijventerreinen op aangesloten zijn – vergelijkbare oplossingen worden ontwikkeld en toegepast. Juist op dat niveau ontstaan steeds meer wachtlijsten en knelpunten, terwijl daar ook veel waardevolle economische activiteit plaatsvindt.
Tot slot
De energietransitie vraagt om een andere kijk op energiegebruik en netbeheer. Niet alleen uitbreiding van capaciteit, maar vooral het slimmer benutten van bestaande infrastructuur moet centraal staan. De introductie van TDTR door TenneT laat zien dat dit mogelijk is – mits er ruimte is voor innovatie, maatwerk en samenwerking. Als DILAS moedigen wij deze ontwikkeling van harte aan, en roepen we alle betrokken partijen op om deze lijn door te trekken, ook op regionaal niveau.
Bron foto: Joulz
